Arilje je grad duge istorije. Brojni su dokazi o trajanju života na ovim prostorima, još od praistorije, ali je najviše sačuvanih tragova srednjevekovne srpske države. Nekada je dolinom Moravice vodio rimski put prema ivanjici. Ovde su u 11. veku pronašli utočište izbegli stanovnici iz Tesalije, a mošti svog sveca sv. Ahilija, položili u postojeći hrišćanski hram. Sava Nemanjić je 1219. Godine Moravicu (sadašnje Arilje) proglasio za sedište Moravičke episkopije.
U ovom mestu je stolovao srpski pravoslavni episkop, a kasnije mitropolit. Novu sabornu crkvu Moravičke episkopije podigao je kralj Dragutin Nemanjić između 1283. I 1296. godine. Kraljeva zadužbina dobila je ime Crkva Svetog Ahilija po svecu iz Larise i više od sedam vekova predstavlja simbol Arilja.
Jedno vreme, tokom 17. I 18. veka, Arilje i okolina su ostali gotovo pusti. Starosedeoci su se odselili za vreme velikih seoba, a novi žitelji iz današnje istočne hercegovine i Crne Gore, počeli da se doseljavaju na nenaseljene prostore sredinom 18. Veka.
Ukazom kneza Milana Obrenovića Arilje je 1880. godine proglašeno za varošicu. Početak 20. veka obeležio je intenzivan razvoj zanatstva i voćarstva. Danas je Arilje grad maline i privatne privrede, ali i mesto sa dobrim uslovima za razvoj turizma.
Po čemu je Arilje sve poznato
Arilje je gradić koji se nalazi u zapadnoj srbiji i poznat je po crkvi sv. Ahilija (u kojoj se nalazi freska plavog anđela), po crvenom zlatu (malini), po piscu Dobrilu Nenadiću, po Rzavu koji je najčistija reka, po reci Moravici, po mnogim okolnim manastirima, po festivalu Arlem…
Rzav
U Arilju na samo par kilometara od centra grada nalazi se jedna od najčistijih reka u Evropi, Veliki Rzav.
Kanjoni, virovi i mirne matice Rzava, jedine reke u Srbiji koja je nezagađena celim svojim tokom, za većinu Ariljaca predstavlja neprocenjiv dar.
Osam plaža na Rzavu
Bosa noga
Urjak
Uski vir
Green beach
Viseći most
Šljunkara
Sonjine čari
Žuta stena
Plaža nudi brojne sadržaje: terene za beach volleyball, fudbal, stoni tenis, prostor za koncerte, dečija igrališta, barove
Crkva sv. Ahilija – uvod
Crkvu sv. Ahilija je sagradio kralj Dragutin, kralj Srbije od 1276. do 1282. i kralj Srema od 1282. do 1316.
Ima osnovu jednobrodne građevine sa narteksom i egzonarteksom, a podignuta je u raškom stilu, u kome jedinstvena po svojim vitkim, izduženim proprocijama i fasadama raščlanjenim pilastrima i slepim arkadama
Manastir je postojao i pre Dragutinovog doba, a u njemu je 1219. godine bilo sedište Moravičke episkopije.
Sumnja se da je manastir postojao i za vreme cara Samuila (976-1014), koji je svetom Ahiliju podigao veliki manastir u svojoj prestonici Prespi.
Manastir je bio episkopsko sedište i 1433. godine, a 1650. godine se pominje kao zapusteo.
Konzervatorski radovi na crkvi su okončani 1996. godine, a sama građevina se nalazi pod zaštitom Republike Srbije, kao spomenik kulture od izuzetnog značaja.
Ktitorski portret kralja Dragutina
Ktitorski portret kralja Dragutina sa modelom crkve, nalazi se u donjoj zoni naosa.
U istom nivou se nalaze i portreti njegovog brata, supruge i sinova, dok su iznad njih prikazani vaseljenski sabori i teme iz starog zaveta.
Ko je sve sahranjen u crkvi?
Krajem XIX veka se u crkvi nalazio grob sv. Ahilija, a srpski rodoslovi navode da je u njoj bio sahranjen i Dragutinov sin Uroš, iz čijih mošti teče miro.
Plavi anđeo
Malo se zna da je crkva svetog Ahilija dom Plavog Anđela, koji je isto tako živopisan kao i mileševski, ali ne i toliko čuven. Nepravedno. Freska svetog Arhangela gavrila nazvana plavi anđeo („ariljski anđeo“), otmenog svetlog lika u blistavoj, jednostavnoj tunici, inkarnacija je ideje gospodnjeg poverenika nestvarne lepote i veličanstvene plemenitosti.
Sigurno postavljena figura Arhangela, jasno izraženog karaktera sa snažnom muskulaturom i bogatom odorom ratnika, izuzetne je likovne vrednosti. Spada u najuži krug remek dela starog srpskog slikarstva. Autori fresaka nisu poznati po imenu, ali su poreklom iz Soluna. U stilskom i ikonografskom pogledu, ovaj živopis je delo koje najavljuje prekretnicu u razvoju srpskog zidnog slikarstva.
Visočka banja
U selu Visoka, 34 kilometra od sedišta opštine, nalazi se Visočka banja čija voda izvire u samom koritu reke Rzav. Banja ima dva kupatila otvorenog tipa. Temperatura vode je 28 stepeni celzijusa, leči reumu, bolesti kostiju, srčane tegobe, živce i izuzetno poboljšava vid, ali nije uređena za posetioce i uglavnom je koristi okolno stanovništvo.
Grad maline i drugog voća
Arile je poznato po zdravoj hrani. Ovo je grad maline, one najboljeg kvaliteta. Sve što se ubere, izveze se. Krajem juna i do sredine jula, svi beru maline i ovi nežni plodovi su preokupacija stanovništva. Dok ne prođe berba malina ni sa kim ne možete da razgovarate, na bilo koju temu. Gaji se još i šljiva požegača i jabuka budimka, krompir…
Šume oko Arilja su bogate vrganjima, smrčikom, lisičarkama i mlečnjakom, gljivama koje stižu u kuhinje širom evrope. Lekovite trave se mogu naći na svakom koraku i leče razne bolesti, što ovde zna svaka starija žena. A, zna i kako se to bilje priprema, što je dobro, jer ponekad se do lekara teško stiže. Mnoga sela rasuta su po planinskim vrletima.
Feliks Kanic
„Ostavljajući desno Godovik, prešli smo Rzav, koji ovde izlazi iz jednog tesnaca, i na njegovom ušću u Moravicu stigli pred čuvenu crkvu u Arilju. Blizu neugledne zgrade ariljskog sreskog načelstva, nikla je izvrsna mehana, u kojoj me je zahvaljujući ljubaznosti i snalažljivosti vlasnika, dočekala trpeza kao u bajci. Iznenadila me je i lepa opštinska zgrada, sagrađena 1872, a najviše škola završena 1886. Ona znatno podiže glavni trg ove varošice sa svega 54 kuće… U školi radi pet učitelja, a pohađa je 300 učenika, od toga 20 devojčica. Zajedno sa mestom izmenio se i izgled njegovih stanovnika: prelazak od nekadašnje raje u samosvesne građane slobodne države, ogleda se ne samo u ponašanju, već i u njihovoj spoljašnjosti. Mladi ljudi su zamenili fes udobnom šajkačom, a ženska nošnja sve više naginje evropskom kroju…“
Izvor: vitezoviodpera.wordpress.com
