„Novi život neolitskog nasleđa u prepoznatim područjima od posebnog značaja – NeoLIFE“, naziv je zajedničkog projekta Užica i Tuzle koji je finansijski podržala EU.
Njime bi trebalo da se unapredi kulturni identitet prekograničnog područja, kroz saradnju partnera iz Srbije i Bosne i Hercegovine na revitalizaciji kulturnog nasleđa Zlatiborskog okruga i Tuzlanskog kantona.
U kanjonu reke Đetinje u Užicu, u planu je izgradnja arheološkog parka iz doba neolita, kao interpretacija neolitskog naselja Gradina u Staparskoj banji, kod Užica. Park će, kako je objašnjeno, biti konstruisan na osnovu dostupne arhivske građe iz perioda arheoloških istraživanja tog lokaliteta, a po uzoru na savremene arheološke parkove u svetu, koji su turističke atrakcije, moderni centri za animaciju posetilaca i obrazovanje građana. S druge strane, u svrhu održavanja i promovisanja jedinstvene turističke ponude, koju je Tuzla razvila u okviru kompleksa Panonska jezera, biće obnovljeni i unapređeni sadržaji postojećeg arheološkog parka – neolitskog sojeničkog naselja Panonika i Geološkog muzeja.
Grad Užice, kao nosilac projekta, u partnerstvu sa Gradom Tuzlom, Opštinom Milići i Umetničkom školom iz Užica, realizovaće projektne aktivnosti u narednih 18 meseci. Projekat, ukupne vrednosti 593.939 evra, finansiraće se u okviru Programa prekogranične saradnje Srbija – BiH, kroz pretpristupnu pomoć EU – IPA II. EU je donirala je 449.850 evra, dok je ostatak učešće partnera u projektu. NJegova realizacija, kako je objašnjeno, doprineće očuvanju kulturnog i istorijskog nasleđa Užica i Tuzle. Saradnja partnera trebalo bi da doprinese i povećanju konkurentnosti obe lokalne samouprave na domaćim i inostranim turističkim tržištima.
– Projekat je velika šansa za grad da institucionalno i funkcionalno uspostavi održiv arheološki park po modelu sličnih parkova u Austriji i Italiji. Dobro je osmišljen, imamo pouzdane partnere, a sada i sredstva da sve realizujemo na visokom nivou, rekao je za Danas Nemanja Nešić, zamenik gradonačelnika Užica. On je istakao da će taj projekat „doprineti kreiranju objedinjenog turističkog proizvoda sa velikim brojem sadržaja, koji će započinjati od Starog grada i završavati na jezeru Vrutci i manastiru Rujan“. Na pitanje zbog čega se takav kompleks gradi u blizini neolitskog naselja Gradina, umesto da se obnovi postojeći autentični neolitski lokalitet, Nešić navodi da je prvobitna ideja bila da se „gradi neolitsko naselje na autentičnoj lokaciji Staparske gradine, ali da ta opcija nije bila izvodljiva“.
– Zemljište je u privatnoj svojini i nismo uspeli da ga pribavimo i pored nekoliko pokušaja dogovora sa vlasnicima. Za infrastrukturu je potrebno nekoliko desetina miliona dinara, a možda i više, što navodi na zaključak da bi se to teško realizovalo. Za stručnu i širu javnost, važnije je da dobiju uvid u život jedne neolitske zajednice sa svim pratećim eduktivnim sadržajima, nego da to bude baš na autentičnoj lokaciji, na kojoj nije bilo izvodljivo da se to sprovede. Planirano je da stručna javnost, arheolozi, istoričari, istoričari umetnosti i drugi istraživači, koriste budući arheološki park kao međustanicu za odlazak do Staparske gradine, objasnio je za Danas Nešić.
Staparska gradina
Lokalitet Staparska gradina nalazi se na uzvišenju Velika gradina na 666 metara nadmorske visine u selu Stapari, na 11 kilometara od Užica. Arheološkim iskopavanjima, obavljenim polovinom 20. veka, otkrivena su tri horizonta stanovanja: najstariji sloj odgovara neolitu, srednji vinčansko-pločničkoj fazi, a treći je iz ranog bronzanog doba. Pronađeni su i ostaci zemunica i sojenica, depo za žitarice, ali i fragmenti keramike, figurina, nakita i ostalih predmeta koji se čuvaju u Narodnom muzeju Užice u kome je, 2008. godine, muzejski savetnik Miloje Mandić priredio izložbu „Gradina u Staparima, izvor na pragu Užica“.
Naselje neće biti replika
Posebno istakavši da budući kompleks „neće biti replika Gradine, jer se na zna kakao je ona izgledala“, Nešić je naveo da će to biti „reprodukcija načina života u neolitskoj zajednici“, da će naselje činiti sojenice, zemunice, neolitske peći i ostali sadržaji, te da će biti kupljena oprema za stalnu muzejsku postavku.
Izvor: danas.rs
